Rdzenie (klucze) w chińskich znakach

Rdzeń (inaczej klucz) w znaku chińskim jest symbolicznym elementem graficznym mającym za zadanie wskazać znaczenie lub grupę znaczeniową, do której dany znak należy. Umiejętność rozpoznawania rdzeni pomaga w zapamiętywaniu znaczeń znaków oraz w nauce i poznawaniu nowych.

Tło historyczne

Najwcześniejszą formą chińskich znaków były piktogramy, które przedstawiały rzeczy lub wydarzenia. Z czasem pismo stawało się coraz bardziej skomplikowane, co wymusiło potrzebę ustalenia zasad tworzenia nowych znaków. Stąd powstały pierwsze metody klasyfikacji. Pierwszy chiński słownik kategoryzował znaki wg 540 kluczy. W 1615 r. liczba rdzeni została zmniejszona do 214 i system ten jest powszechnie stosowany po dziś dzień dla znaków klasycznych (używanych na Tajwanie i Hongkongu). Na początku lat 50 władze Chin kontynentalnych opracowały znaki uproszczone, co spowodowało konieczność rewizji kluczy chińskich znaków. Używając trzech różnych technik opracowano 3 nowe tablice chińskich rdzeni, zawierające ich odpowiednio 227, 187 oraz 155.

Wykorzystanie rdzeni

Jako część znaku chińskiego, rdzeń jest elementem bardzo przydatnym w nauce pisania i czytania. Kiedy uczeń zna znaczenie wszystkich kluczy, może z łatwością napisać jakikolwiek ideogram nawet najbardziej skomplikowany. Rdzenie są również wykorzystywane do wyszukiwania znaków w słownikach. Dawniej był to jedyny sposób na klasyfikowanie haseł, ale wiele współczesnych słowników używa innych systemów, na przykład fonetyki czy liczby kresek w znaku. W przypadku haseł w słownikach, klucze znaków chińskich są najważniejszym składnikiem znaku. Trudność czasami polega na tym, iż nie wiadomo, który jego element jest rdzeniem, ponieważ może się on pojawić w każdym miejscu.

Warianty rdzeni

Niektóre rdzenie posiadają alternatywne warianty nazywane obocznościami, które mają inny wygląd od podstawowego. Na przykład, ideogram 水 posiada oboczność 氵, która pojawia się po lewej stronie znaku, w którego skład wchodzi. Przy czym 水 jest zarówno kluczem jak i samodzielnym znakiem, lecz 氵 już tylko rdzeniem (obocznością).

Korzystanie ze słowników drukowanych

We współczesnych słownikach znaki najczęściej ułożone są według porządku alfabetycznego lub fonetycznego. Jednakże w starszych wersjach funkcjonował podział wg rdzeni, których lista znajdowała się na początku lub na końcu słownika. Ponieważ jednak znaków, w których występuje w określonej pozycji ten sam klucz, może być nawet sto, dlatego bierze się pod uwagę również inne elementy, najczęściej liczbę pozostałych kresek w znaku. Na przykład, jeśli chcemy znaleźć znak 草, najpierw musimy rozpoznać rdzeń. W tym przypadku rdzeniem jest oboczność 艹; jak również liczbę kresek w pozostałej części znaku, w tym przypadku 6. Następnie w tabeli kluczy odczytujemy numer strony na której znajduje się szukany rdzeń. Na końcu odnajdujemy sekcję „sześć”, w której odszukujemy znak. Jeśli nie uda nam się znaleźć znaku, musimy spróbować ponownie używając innego rdzenia. Rdzenie w znaku zazwyczaj nie są zbyt oczywiste, więc niektóre słowniki umieszczają ideogramy pod więcej niż jednym rdzeniem. W ten sposób o wiele łatwiej znaleźć szukane hasła.